Sáng ngày 26/04/2024, tại thôn Lạc Đạo xã Hồng Quang, Huyện ủy, UBND huyện Nam Trực; Đảng ủy- UBND xã Hồng Quang long trọng tổ chức lễ đón nhận bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt đền Xám xã Hồng Quang.

Dự buổi lễ có đồng chí Hoàng Đạo Cương- Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Trung tướng Nguyễn Hải Hưng - Phó chủ nhiệm ủy ban Quốc phòng an ninh và đối ngoại của Quốc hội; đồng chí Trần Đình Thành- Cục phó Cục Di sản văn hóa Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch; đồng chí Trần Minh Thắng- Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Chủ tịch UB MTTQ tỉnh Nam Định; đồng chí Trần Lê Đoài- Ủy viên BCH Đảng bộ tỉnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nam Định; đồng chí Vũ Đức Thọ - Giám đốc Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch Tỉnh Nam Định; lãnh đạo các Sở, ban, ngành tỉnh Nam Định; đồng chí Lưu Quang Tuyển - Ủy viên Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện; đồng chí Cù Đức Thuận - Phó Bí Thư Thường trực Huyện ủy; đồng chí Lưu Văn Dũng - Phó Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện; các đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Huyện ủy, lãnh đạo HĐND, UBND huyện, Ủy viên Ban chấp hành Đảng bộ huyện, Thủ trưởng các phòng, ban, ngành, đoàn thể của huyện; Các đồng chí nguyên là lãnh đạo Huyện ủy, HĐND, UBND huyện qua các thời kỳ; các đồng chí Bí thư Đảng ủy - Chủ tịch HĐND - Chủ tịch UBND các xã, thị trấn trên địa bàn huyện;  Hội đồng hương Nam Trực tại Thành phố Hà Nội; Thành phố HCM, Thành phố Nam Định; Hội đồng hương Hồng Quang tại Thành phố Hà Nội; Các đại biểu đại diện cho các doanh nghiệp trên địa bàn huyện; các chức sắc tôn giáo; cán bộ cao cấp Quân đội nghỉ hưu trên địa bàn xã; lãnh đạo chủ chốt xã qua các thời kỳ; lãnh đạo Đảng ủy, HĐND, UBND,  các đoàn thể chính trị - xã hội, cán bộ, công chức xã; Hiệu trưởng các nhà trường; Trạm trưởng trạm Y tế và Chủ tịch HĐQT 03 HTX NN; Bí thư chi bộ, Trưởng ban công tác Mặt trận cơ sở, Trưởng  thôn xóm; Ban quản lý các di tích trên địa bàn xã; cấp ủy chi bộ, Trưởng thôn; chi hội trưởng và trưởng các dòng họ  và đông đảo bà con nhân dân thôn Lạc Đạo, xã Hồng Quang đã về dự buổi lễ.

Đồng chí Vũ Tiến Duật- Ủy viên BCH Đảng bộ huyện, Phó Chủ tịch UBND huyện báo cáo giá trị lịch sử, văn hóa đền Xám xã Hồng Quang

Đền Xám (hay còn gọi là đình Xám, đình Hát), xã Hồng Quang, huyện Nam Trực là nơi phụng thờ và tri ân công đức Phụ dực quốc chính Thượng tướng quân Trần Minh Công tức Trần Lãm, người có công lớn giúp Đinh Bộ Lĩnh trong những ngày đầu dựng cờ khởi nghĩa, dẹp loạn 12 sứ quân, lên ngôi Hoàng đế, thống nhất giang sơn, lập nên nước Đại Cồ Việt.  sau khi lên ngôi, Đinh Tiên Hoàng đã phong cho Sứ quân Trần Lãm chức Phụ dực quốc chính Thượng tướng quân. Cuốn ngọc phả: “Sứ quân ở Bố Hải Khẩu Trần Minh Công” do tiến sĩ Lê Tung viết ngày 2 tháng 10 niên hiệu Hồng Đức thứ 18 (1487) hiện còn lưu giữ tại đình có ghi lại sự kiện lúc sinh thời Trần Minh Công có qua xứ Lạc Đạo, thấy nơi đây phong cảnh hữu tình, dân cư thuần phác bèn lập sinh từ, giúp địa phương khơi ngòi, đắp đập, tạo dựng làng xã. Ông mất vào ngày 10 tháng 10 tại thôn Lạc Đạo. Đinh Bộ Lĩnh sai dân sở tại phụng thờ, hàng năm mở hội tế lễ và phong mỹ tự “Quốc đô Thành hoàng”. Công trình kiến trúc Đình Xám được xây dựng trên cương vực ngôi sinh từ do Trần Minh Công xây dựng vào thế kỷ 10. Tổng thể khu di tích gồm có đình chính ở giữa; 2 nhà giải vũ xây theo phong cách “quá giang kèo cầu” hai bên là ngôi đình dành cho các cuộc thi hát ở phía trước. Trải qua hơn 400 năm tồn tại, phát triển, Đền Xám từ quy mô nhỏ chỉ bao gồm một tòa kiến trúc chính là nơi thờ tự Trần Minh Công, trở thành ngôi đền có quy mô tương đối lớn với đầy đủ các hạng mục đảm nhiệm nhiều chức năng khác nhau, bao gồm cả chức năng của đền và của đình trong sinh hoạt làng xã. Ngoài kiến trúc cổ kính, đặc sắc, Đền Xám còn lưu giữ nhiều di vật cổ có giá trị như: ngai thờ, nhang án, tượng thờ Trần Minh Công, chuông đồng,...

Để tưởng nhớ công lao của người có công với nước, hàng năm nhân dân thôn Lạc Đạo xã Hồng Quang tổ chức lễ hội đền Xám. Lễ hội được tổ chức vào các ngày 17,18 và 19 tháng 8 âm lịch hàng năm. Hội đình Xám ngoài những màn rước kiệu, tế lễ long trọng còn có các cuộc thi đấu vật, bắt vịt, chọi gà, múa rối nước, bơi chải… Trong những ngày hội sôi nổi đặc biệt nhất là bơi chải và hát văn với nội dung ca ngợi công đức của Trần Minh Công.  Không chỉ thi hát, lễ hội còn diễn ra các cuộc thi múa với những điệu truyền thống như: Tứ tiên, tứ linh vũ, bồ đề tam túc vũ. Từ khi xây dựng công trình mới, các cuộc thi hát, múa được tổ chức long trọng với một quy mô rộng lớn hơn. Tên gọi đình Hát ra đời không chỉ gắn với công trình mới mà trở thành tên gọi quen thuộc cho cả khu di tích. Đình Xám là một trong những di tích Lịch sử - Văn hóa có nhiều giá trị ở Nam Định. Ngôi đình là sản phẩm thể hiện công sức sáng tạo của một tập thể nhân dân lao động, là một chứng tích lịch sử mang dấu ấn dân tộc. Với những giá trị tiêu biểu về Lịch sử - Văn hóa, khoa học và kiến trúc nghệ thuật,  Đặc biệt, ngày 17/01/2025, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long  đã ký quyết định số 152/QĐ - TTg xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật Đền Xám, xã Hồng Quang, huyện Nam Trực là di tích Quốc gia đặc biệt.

Trung tướng Nguyễn Hải Hưng - Phó chủ nhiệm ủy ban Quốc phòng an ninh và đối ngoại của Quốc hội thay mặt đại tướng Phan Văn Giang- Ủy viên  Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ quốc phòng tặng hoa chúc mừng Đảng bộ, chính quyền nhân dân huyện Nam Trực và xã Hồng Quang

Đồng chí Trần Lê Đoài- Ủy viên BCH Đảng bộ tỉnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh tặng hoa chúc mừng Đảng bộ, chính quyền nhân dân huyện Nam Trực và xã Hồng Quang

Phát biểu tại buổi lễ, đồng chí Trần Lê Đoài- Ủy viên BCH Đảng bộ tỉnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, đồng chí Lưu Quang Tuyển- Ủy viên BCH Đảng bộ tỉnh, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện chúc mừng Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân xã Hồng Quang, huyện Nam Trực có  một di tích quốc gia đặc biệt trong tổng số 03 di tích quốc gia đặc biệt của tỉnh Nam Định.

Đồng chí Lưu Quang Tuyển- Ủy viên BCH Đảng bộ tỉnh, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện phát biểu tại buổi lễ

Để làm tốt công tác bảo vệ và phát huy giá trị di tích trong thời gian tới, các đồng chí đề nghị chính quyền và Nhân dân địa phương tổ chức quản lý và bảo vệ di tích theo quy định của luật Di sản văn hoá, Quyết định số 19/QĐ-UBND ngày 07/7/2017 của UBND tỉnh Nam Định về việc phân cấp quản lý di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn tỉnh Nam Định, đặc biệt là hoạt động tu bổ, tôn tạo di tích phải tuân thủ theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, xây dựng nội quy, quy chế bảo vệ và phát huy giá trị của di tích, tạo điều kiện thuận lợi cho Nhân dân thăm quan, học tập nghiên cứu tại di tích; tiếp tục tuyên truyền sâu rộng giá trị văn hóa lịch sử, khoa học và thẩm mỹ của di tích với cách làm sáng tạo phát huy toàn diện giá trị đền Xám để nơi đây trở thành điểm đến có sức hút lớn với du khách thập phương. Các cơ quan chuyên môn của huyện phối hợp với các địa phương tiếp tục rà soát, lập hồ sơ công nhận các di tích lịch sử, văn hóa. Chú trọng các di tích có giá trị về mặt lịch sử, văn hóa để đưa vào danh mục bảo vệ, phục vụ công tác bảo tồn và phát huy giá trị. Huy động các nguồn lực xã hội trùng tu, tôn tạo, phục hồi các di tích có giá trị tiêu biểu, gắn kết bảo tồn, phát huy giá trị các di sản văn hoá với phát triển kinh tế - xã hội. Đẩy mạnh các hoạt động giới thiệu, di tích lịch sử văn hóa đến cộng đồng, khách du lịch. Đổi mới công tác tuyên truyền, nâng cao chất lượng phát thanh, truyền thanh. Tăng cường tuyên truyền qua mạng xã hội, các trang thông tin điện tử để đưa thông tin đến người dân nhanh hơn và hiệu quả hơn, góp phần giáo dục truyền thống và phát triển du lịch, quảng bá hình ảnh quê hương, con người Nam Trực đến với du khách thập phương.

Nghi thức rước bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt đền Xám xã Hồng Quang

 

Chương trình văn nghệ tại buổi lễ

Thu Thủy- Thế Toàn