Sáng ngày 22/3/2023, UBND xã Nam Hoa phối hợp cùng dòng họ Lê thôn Y Lư tổ chức Lễ đón Bằng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh Từ đường họ Lê, thôn Y Lư, xã Nam Hoa. Về dự buổi lễ có đồng chí Phạm Văn Huyên – Phó Giám đốc Bảo tàng tỉnh Nam Định; đồng chí Trần Ngọc Hợp – TVHU, Chủ tịch Ủy ban MTTQ huyện; lãnh đạo Phòng Văn hóa  thông tin huyện; Trung tâm Văn hóa thông tin thể thao huyện; lãnh đạo Đảng ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ xã Nam Hoa; các ban, ngành, đoàn thể xã; cán bộ công chức xã; các đại biểu là thành viên Ban quản lý; đại biểu đại diện cho các kh di tích trên địa bàn xã; các dòng họ trong thôn; đại biểu các trường học; các đồng chí Bí thư, trưởng xóm, trưởng ban công tác mặt trận các thôn, xóm; đại biểu các cơ quan, doanh nghiệp; người con quê hương đang công tác, học tập và sinh sống xa quê; con cháu dòng họ cùng nhân dân và quý khách thập phương đã về dự.

Các đại biểu về dự Lễ đón Bằng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh từ đường họ Lê thôn Y Lư, xã Nam Hoa

Từ đường họ Lê thờ Thủy tổ Điền Quốc Công Lê Bá Kỳ. Tổ Lê Bá Kỳ quê gốc ở Thanh Hóa, được phòng hàm Hùng Liệt tướng quân dưới thời Lê Trung Hưng. Ông đã có công trong sự nghiệp phục hưng triều đình phong kiến nhà Lê. Năm 1945, Thái tế nhà Lê Trung Hưng là Nguyễn Kim chết. Hai người con trai của ông là là Nguyễn Uông và Nguyễn Hoàng tuổi còn nhỏ nên bình quyền rơi vào tay con rể Trịnh Kiểm. Khi anh em Nguyễn Uông trưởng thành, Trịnh Kiểm sợ mất bình quyền mới dùng mưu ám hại Nguyễn Uông. Nguyễn Hoàng lo sợ xin vào trấn thủ Thuận Hóa, Trịnh Kiểm bằng lòng xin với vua Lê cho Nguyễn Hoàng làm quan trấn thủ Thuận Hóa, một mặt nhằm sai Hùng Liệt tướng quân Lê Bá Kỳ mang quân mai phục ở quãng sông chảy qua Nghệ Tĩnh, đợi thuyền Nguyễn Hoàng đi qua tìm cách hạ thủ. Thấy Trịnh Kiểm thâm độc, tướng Lê Bá Kỳ cử người tâm phúc báo cho Nguyễn Hoàng biết, nhờ vậy Nguyễn Hoàng thoát chết. Vì bị Trịnh Kiểm nghi ngờ nên tướng quân Lê Bá Kỳ  đã đưa gia đình về Lư thôn.

Nguyễn Ánh lên ngôi vua, xét công lao tướng quân Lê Bá Kỳ cứu sống gia dụ Hoàng đế hạ chiếu ngày giỗ ông được dự quốc tế đổi Lư thôn thành làng Y Lư, vào khoảng nửa sau thế kỷ 16, thời gian này vẫn còn ảnh hưởng của chính sách khuyến  nông tích cực để phát triển kinh tế, mở rộng đất đai canh tác của triều đình phong kiến nhà Lê. Nhà Lê chủ động khuyến khích nông dân ở những nơi ít ruộng hoặc không có ruộng đến khai khẩn đất hoang ở các bãi bồi ven sông, ven biển để thành lập nên những miền quê mới. Được sự khuyến khích của triều đình, nhân dân nhiều nơi đã đến khai hoang lập ấp ở vùng đất Nam Định. Theo tư liệu lịch sử địa phương, tại địa bàn 4 thôn của xã Nam Hoa thời đó đều có các vị Thủy tổ về lập làng. Thủy tổ Lê Bá Kỳ là người đầu tiên khai phá, tạp lập đất Y Lư. Ông cho chiêu tập dân ly tản, cho người phát hoang, vượt thổ làm nhà, cải tạo đồng ruộng, đào mương dẫn thủy nhập điền, thuận tiện việc trồng cấy. Ông dạy dân cấy lúa nước nơi ruộng trũng, trồng hoa màu trên ruộng cao, chăn nuôi gia súc, gia cầm. Kê tiếp ông, các dòng họ Phạm, họ Vũ cũng về sống và lập nghiệp, đoàn kết, vượt qua khó khăn tìm ra những giống hoa màu phù hợp với thổ nhưỡng để nâng cao năng suất. Nhờ đó đời sống của nhân dân ngày thêm ổn định, làng xóm đông vui, trù phú. Sau khi ông mất, con cháu dòng họ cùng dân làng dựng từ đường thờ ông để tri ân công đức. Ông được suy tôn làm thần Bản thổ, triều đình phong kiến phong là  Mãnh tướng, tên thụy Điểm Chính Phấn Dũng Hồng Quân, tặng phong Điền Quốc Công. Đạo sắc ngày 25 tháng 7 năm Khải Định 9(1924) đã ghi nhận công lao và chuẩn việc thờ phụng ông.

Đại diện dòng họ ôn lại lịch sử ra đời và những đóng góp của dòng họ Lê

Từ đường họ Lê được xây dựng trên khu đất rộng, mặt quay hướng đông nam. Tổng thể di tích gồm: Nghi môn, sân và công trình kiến trúc trung tâm. Công trinh kiến trúc từ đường họ Lê được xây dựng theo kiểu chữ “đinh”. Tòa tiền đường có 5 gian. Tòa hậu đường là không gian thờ tự quan trọng nhất của từ đường. Tại đây đặt khám, ngai, bài vị cùng sắc phong của Thủy tổ Điền Quốc Công Lê Bá Kỳ ở chính giữa. Bên trái, bên phải thờ gia tiên. Phía trước thờ 3 tổ đầu ngành, là 3 người con của tổ Lê Bá Kỳ. Từ đường họ Lê là tín ngưỡng mang phong cách kiến trúc cổ truyền dân tộc từ vật liệu xây dựng đến bố cục thiết kế. Tại di tích còn lưu giữ được nhiều hiện vật có giá trị như: Sắc phong, nhang án, ngai, bài vị, khám thờ.

 Trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, từ đường là nơi dòng họ tụ tập, tuyên truyền, động viên, khích lệ nhau một lòng theo Đảng, theo cách mạng, tích cực tham gia thực hiện các chỉ trương, kế hoạch của địa phương.

Lãnh đạo Phòng Văn hóa thông tin huyện cùng các đại biểu  trao bằng, tặng hoa chúc mừng dòng họ

Với những giá trị lịch sử, văn hóa tiêu biểu, ngày 20/12/2019, từ đường họ Lê, thôn Y Lư, xã Nam Hoa đã được UBND tỉnh Nam Định ra quyết định số 2903/QĐ -UBND về việc xếp hạng và cấp Bằng xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.

Lãnh đạo UBND xã Nam Hoa phát biểu tại lê trao bằng

Sự tồn tại của di tích luôn nhắc nhở nhân dân nhớ đến lịch sử hình thành làng xóm, không quên công lao người đầu tiên khai phá. Đây cũng là nơi để con cháu dòng họ cùng dân làng vừa ngưỡng vọng, trị ân vừa nhờ cậy thần phù hộ, chở che được khỏe mạnh, bình an, mùa màng tươi tốt, con cháu học hành thành đạt. Nơi đây hàng năm diễn ra các hình thức sinh hoạt văn hóa của dòng họ cùng nhân dân địa phương qua các kỳ lễ tiết, ngày giỗ thần, nhờ đó những giá trị văn hóa được bảo lưu và phát huy.

Các đại biểu dâng hương tại từ đường

 Tại buổi lễ đón bằng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh, con cháu  dòng họ Lê vui mừng, phấn khởi và tự hào ôn lại lịch sử ra đời của dòng họ và tổ chức các hoạt động tế, lễ, rước Bằng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh từ UBND xã về từ đường trong không khí trang trọng, thành kính. Bằng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh đối với dòng họ Lê là sự ghi nhận của các cấp đối với công lao của vị Thủy tổ dòng họ Lê với dân, với nước; đồng thời đây cũng là niềm vinh dự, tự hào của Đảng bộ, nhân dân xã Nam Hoa nói chung và con cháu dòng họ Lê nói riêng.     

Một số hình ảnh tại lễ trao bằng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh từ đường họ Lê, thôn Y Lư, xã Nam Hoa:

 

PV:Thu Hiền –Văn Toàn