Nam Trực là vùng đất văn hiến, có bề dày truyền thống văn hóa và cách mạng. Ngay từ thời Nho học, Nam Trực đã nổi tiếng là đất học; cả tỉnh Nam Định có 65 tiến sỹ, trong đó Nam Trực có 22 tiến sỹ; tỉnh Nam Định có 5 Trạng nguyên, huyện Nam Trực có 3 Trạng nguyên. Đặc biệt Trạng nguyên Nguyễn Hiền là Trạng nguyên trẻ tuổi nhất trong lịch sử Việt Nam (đỗ Trạng nguyên khi mới 13 tuổi). Nam Trực còn là huyện có truyền thống yêu nước và đấu tranh cách mạng, toàn huyện có 13/20 xã, thị trấn được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, là vùng đất đã sản sinh ra nhiều người con ưu tú trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Được xây dựng, phát triển trên “cái nôi” văn hóa và cách mạng bền vững đó, ngành Giáo dục và Đào tạo huyện Nam Trực nhiều năm qua luôn chủ động, sáng tạo trong triển khai thực hiện các nhiệm vụ. Ở mỗi mặt công tác, giáo dục huyện nhà đều thu được những thành tích, kết quả nổi bật, tiêu biểu:
Về công tác phát triển phổ cập, là huyện đi đầu trong hoàn thành phổ cập Tiểu học, Trung học cơ sở (THCS). Tháng 4/1991, được tỉnh công nhận đạt phổ cập Tiểu học; tháng 9/1998, huyện đầu tiên được tỉnh công nhận phổ cập Tiểu học đúng độ tuổi, góp phần đưa Nam Định là 1 trong 3 tỉnh đầu tiên (Nam Định, Thái Bình, Bắc Ninh) đạt phổ cập Tiểu học đúng độ tuổi. Tháng 10/1997, Nam Trực là một trong những huyện đầu tiên được công nhận đạt phổ cập THCS của vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng. Năm 2013, huyện được công nhận chuẩn phổ cập giáo dục Mầm non đối với trẻ 5 tuổi. Đến nay, chất lượng phổ cập Mầm non, Tiểu học, THCS của huyện luôn giữ vững và nâng lên; đang từng bước triển khai phổ cập giáo dục bậc trung học. Tỉ lệ huy động cháu trong độ tuổi nhà trẻ luôn đạt từ 55% đến 58%; cháu mẫu giáo ra lớp đạt từ 95% đến 98,5%; cháu 6 tuổi vào lớp 1 đạt 100%; số học sinh lớp 5 hoàn thành chương trình Tiểu học vào lớp 6 đạt từ 99,8% đến 100%; học sinh tốt nghiệp THCS vào học THPT các loai hình trường lớp đạt 80% đến 82%.
Hệ thống trường lớp phát triển, ổn định, đáp ứng được nhu cầu học tập của con em nhân dân các xã, thị trấn và của nhân dân. Từ chỗ nhiều trường học trên địa bàn toàn huyện phải học ghép trường, ghép lớp, đến nay, toàn huyện có 101 trường học, trong đó có 33 trường Mầm non, 33 trường Tiểu học, 27 trường trung học cơ sở, 05 trường THPT, 02 Trung tâm GDTX, 01 Trung tâm dạy nghề và 20 Trung tâm học tập cộng đồng các xã, thị trấn.
Chất lượng giáo dục toàn diện của huyện luôn được duy trì, giữ vững đảm bảo thực chất, vững chắc. Ngày 20/5/2001, Huyện ủy Nam Trực ban hành Chỉ thị số 01-CT/HU về việc “Xây dựng một nền giáo dục chất lượng cao và bền vững”; cấp ủy đảng, chính quyền địa phương đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo đưa ra những giải pháp hữu hiệu về đầu tư cơ sở vật chất, đội ngũ, khuyến học khuyến tài..., động viên khen thưởng, kích thích, thúc đẩy sự cố gắng vươn lên của giáo viên, học sinh nhất là những giáo viên giỏi, học sinh giỏi. Ngành giáo dục đã nỗ lực phấn đấu, phát huy truyền thống dạy giỏi, học giỏi của giáo viên, học sinh Nam Trực. Đội ngũ cán bộ, giáo viên tâm huyết với nghề, tham gia các hội thi giáo viên dạy giỏi, hội thi quản lý giỏi luôn đạt thành tích cao, nằm trong tốp dẫn đầu tỉnh; có nhiều đề tài sáng kiến kinh nghiệm, nghiên cứu khoa học được xếp hạng cấp tỉnh và toàn quốc.
Chất lượng đại trà bền vững, từng bước đi lên. Nhiều năm liền, chất lượng học sinh dự thi vào các trường THPT và Đại học, Cao đẳng được xếp thứ hạng cao của tỉnh. Chất lượng học sinh giỏi là truyền thống, thế mạnh của huyện Nam Trực. Trong các kỳ thi học sinh giỏi các cấp, Nam Trực luôn đứng trong tốp dẫn đầu toàn tỉnh. Năm học 2013-2014, thi học sinh giỏi các môn văn hóa lớp 9 toàn đoàn đứng thứ nhất tỉnh (đây là năm thứ 3 liên tục Nam Trực đạt giải nhất); thi học sinh giỏi TDTT cấp THCS toàn đoàn đạt giải nhì tỉnh.
Ngoài các kỳ thi học sinh giỏi các bộ môn văn hoá, TDTT học sinh các trường trong huyện đã tích cực hưởng ứng các cuộc thi khác do Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh tổ chức và chỉ đạo như: Thi An toàn trường học xếp thứ nhì tỉnh, thi Giao thông thông minh Nhất tỉnh, thi vận dụng kiến thức liên môn Nhất tỉnh, thi sáng tạo khoa học kỹ thuật Nhì tỉnh...
Năm 1997, Bộ Giáo dục và Đào tạo có chủ trương về xây dựng trường đạt chuẩn Quốc gia. Huyện ủy Nam Trực ban hành Chỉ thị số 08-CT/HU ngày 5/8/1998 về việc tập trung chỉ đạo “Cao trào xây dựng trường Tiểu học đạt chuẩn Quốc gia”; dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp, sự cố gắng của ngành giáo dục, sự ủng hộ của các ban, ngành đoàn thể nhất là cha mẹ học sinh và nhân dân, toàn huyện dấy lên phong trào toàn dân chăm lo cho sự nghiệp giáo dục, tập trung nhân lực, vật lưc, tài lực cho xây dựng trường học theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa. Kết quả: trường Tiểu học Nam Đào là 1 trong 4 trường chuẩn Quốc gia đầu tiên toàn quốc trường Mầm non Nam Thành, trường THCS Nam Hồng, Nam Điền là trường chuẩn quốc gia đầu tiên của tỉnh.
Trường Tiểu học Nam Đào - một trong những trường đạt chuẩn quốc gia đầu tiên của toàn quốc
Đến nay, toàn ngành đã có 33/33 trường Tiểu học đạt chuẩn quốc gia mức độ một (trong đó, 12 trường đạt chuẩn Quốc gia mức độ 2), 15/33 trường Mầm non đạt chuẩn Quốc gia mức độ một, 14/27 trường Trung học cơ sở đạt chuẩn Quốc gia, 23 trường Tiểu học được công nhận trường xanh - sạch - đẹp - an toàn.
Giờ học của cô và trò trường Tiểu học Nam Mỹ (trường được công nhận trường xanh-sạch-đẹp)
Một trong những nhân tố quan trọng làm nên thành công của Giáo dục và Đào tạo Nam Trực nói riêng, toàn ngành nói chung là công tác xã hội hóa giáo dục. Xã hội hóa giáo dục là chìa khóa góp phần mở cánh cửa giáo dục trên các bình diện về quy mô, chất lượng, hiệu quả và công bằng xã hội. Nét đặc sắc và tiêu biểu của Nam Trực là công tác khuyến học, khuyến tài.
Đ/c Vũ Tiến Duật - Huyện ủy viên - Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo
trao thưởng cho học sinh đạt thành tích xuất sắc trong kỳ thi HSG cấp huyện
Xuất phát từ cách nhìn nhận hết sức thuần phát, giản dị mà cao cả của ông cha: họ hàng thành đạt thì làng xã phồn vinh. Nam Trực là nơi khởi xướng tặng bức Trướng khuyến học, khuyến tài của Huyện ủy, UBND huyện cho những dòng học có nhiều người học giỏi, thành đạt. Đến nay, các hình thức khuyến học, khuyến tài diễn ra hết sức phong phú và đa dạng. Toàn huyện có 202 dòng họ thôn làng được Huyện uỷ, UBND huyện tặng bức Trướng khuyến học, khuyến tài; 18316 gia đình được công nhận gia đình hiếu học cấp xã; 632 gia đình được công nhận gia đình hiếu học cấp huyện. Xây dựng gia đình hiếu học, gia đình văn hóa gắn với xây dựng dòng họ, thôn làng khuyến học là một hoạt động đặc sắc, nổi bật của khuyến học Nam Trực. Trong đó, khuyến học gia đình là hạt nhân then chốt, dòng họ khuyến học là nền tảng vững chắc, khuyến học thôn làng là cơ sở xây dựng đời sống văn hoá khu dân cư.
Ngành Giáo dục và Đào tạo nhiều năm là đơn vị tiên tiến xuất sắc, đứng trong tốp dẫn đầu tỉnh, được Nhà nước tặng 3 Huân chương Lao động: hạng Ba năm 1984, hạng Nhì năm 1996, hạng Nhất năm 2001. Nhiều Huân chương Lao động, bằng lao động sáng tạo, cờ thi đua xuất sắc, Bằng khen, Giấy khen cho các cá nhân, tập thể. Có 11 thầy giáo, cô giáo đã được Bộ GD&ĐT phong tặng danh hiệu Nhà giáo ưu tú. Năm 2005, trường THCS Nam Hồng được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động trong thời kỳ đổi mới.
Thực hiện kế hoạch, chiến lược phát triển giáo dục của huyện từ nay đến năm 2015 và năm 2020; để giữ vững và phát huy truyền thống của Giáo dục và Đào tạo Nam Trực; ngành Giáo dục và Đào tạo huyện đã đề ra một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để triển khai thực hiện xuyên suốt trong quá trình quản lý, chỉ đạo đó là:
Toàn ngành quán triệt sâu sắc và triển khai thực hiện tốt Nghị quyết số 29 của BCHTW về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục và Đào tạo; Nghị quyết số 17 của BCH Đảng bộ huyện về phát triển sự nghiệp giáo dục đào tạo giai đoạn 2013-2015, định hướng đến năm 2020. Từ cơ quan quản lý đến các cơ sở giáo dục trong huyện đã tích cực, chủ động thực hiện nhiệm vụ với nhiều biện pháp sáng tạo, phù hợp với thực tiễn giáo dục của địa phương, phát huy tốt nội lực của ngành và sự ủng hộ của toàn xã hội chăm lo cho sự nghiệp giáo dục đào tạo.
Đẩy mạnh các cuộc vận động và phong trào thi đua, trở thành công việc thường xuyên của mỗi cơ sở giáo dục, tạo nên động lực mới cho các hoạt động giáo dục trong ngành. Xây dựng cảnh quan, môi trường sư phạm theo hướng xanh - sạch - đẹp - an toàn - thân thiện.
Tiếp tục được đổi mới công tác quản lý theo yêu cầu tăng cường phân công, phân cấp, tăng quyền tự chủ, xây dựng và tổ chức thực hiện nhiệm vụ theo kế hoạch. Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục tâm huyết, yêu nghề; thường xuyên được bồi dưỡng về tư tưởng chính trị, lương tâm, đạo đức nghề nghiệp, kiến thức và phương pháp giáo dục.
Triển khai thực hiện hiệu quả việc đổi mới nội dung, hình thức giáo dục, phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực của học sinh ở các cấp học, ngành học; chú trọng giáo giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
Đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục, huy động các lực lượng xã hội tham gia xây dựng môi trường giáo dục, tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào quá trình giáo dục; nâng cao hiệu quả hoạt động khuyến học khuyến tài; xây dựng gia đình học tập, dòng họ học tập, thôn làng học tập gắn với việc xây dựng gia đình văn hóa, dòng họ văn hóa, thôn xóm văn hóa; tăng cường huy động các nguồn lực để đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị trường học, đẩy nhanh tiến độ xây dựng trường chuẩn Quốc gia, trường xanh - sạch - đẹp - an toàn.
Củng cố tổ chức, đổi mới hoạt động, đa dạng hoá hình thức tổ chức đào tạo, của các Trung tâm học tập cộng đồng các xã và thị trấn, xây dựng mô hình các điểm học tập cộng đồng gắn với xây dựng trung tâm văn hóa thể thao ở các thôn làng nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho mọi đối tượng có nhu cầu được học tập, học tập suốt đời.
Một số kết quả nổi bật của Giáo dục và Đào tạo trong những năm qua, một lần nữa khẳng định truyền thống tốt đẹp của giáo dục Nam Trực. Đó là truyền thống, là hành trang, là tiền đề vững chắc để ngành Giáo dục và Đào tạo Nam Trực vững bước đi lên. Với truyền thống đoàn kết nhất trí, tinh thần trách nhiệm cao của đội ngũ cán bộ, giáo viên cùng với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp, sự quan tâm đầu tư cao nhất cho giáo dục của Đảng, Nhà nước và nhân dân; chúng ta tin tưởng rằng Giáo dục và Đào tạo Nam Trực sẽ tiếp tục đạt được những thành tích to lớn, góp phần vào thành tích xuất sắc của Giáo dục và Đào tạo tỉnh Nam Định và góp phần không nhỏ vào sự phát triển kinh tế, xã hội của huyện./.
Vũ Tiến Duật - Phó chủ tịch UBND huyện Nam Trực