Sáng ngày 19/3/2024, tại đền Đông, thôn Đỗ Xá, xã Điền Xá đã tổ chức lễ hội truyền thống cờ tướng năm 2024.

Dự buổi lễ, có đồng chí Trần Ngọc Hợp - TVHU, Chủ tịch UBMTTQ huyện; đồng chí Vũ Tiến Duật - HUV, Phó Chủ tịch UBND huyện; đồng chí Nguyễn Thế Lưu - HUV, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện; các đồng chí lãnh đạo một số ban, ngành, đoàn thể của huyện; lãnh đạo Đảng ủy, HĐND, UBND, UBMTTQ, các ban ngành, đoàn thể xã Điền Xá, các cơ quan, doanh nghiệp, người con quê hương đang công tác, học tập và sinh sống xa quê cùng nhân dân và quý khách thập phương đã về dự.

Thôn Đỗ Xá, xã Điền Xá vốn là mảnh đất cổ, có bề dầy truyền thống lịch sử, văn hoá và cách mạng của huyện Nam Trực. Nơi đây còn lưu giữ được nhiều đền, chùa, từ đường cùng với các phong tục, tập quán, sinh hoạt văn hoá phong phú, đa dạng, trong đó có các lễ hội truyền thống. Tại đền Đông, thôn Đỗ Xá hàng năm diễn ra nhiều sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng liên quan đến vị thần được thờ tại di tích cũng như các sự kiện của địa phương, trong đó, có lễ hội Cờ tướng.

Theo các cụ cao niên kể lại, trước cách mạng tháng Tám năm 1945, định kỳ 3 năm một lần (Thìn, Tuất, Sửu, Mùi), dân làng tổ chức lễ hội Cờ. Thời gian lễ hội kéo dài 4 ngày, trong khoảng từ mùng 1 đến ngày mùng 10 tháng 2 âm lịch, với các hoạt động tế, lễ, sinh hoạt dân gian truyền thống. Để lễ hội diễn ra trang trọng, trước đó vài ngày, đại điện dân làng cùng lãnh đạo địa phương tổ chức họp bàn, phân công công việc cụ thể cho từng bộ phận. Sát ngày lễ hội diễn ra, dân làng tổ chức dọn dẹp cảnh quan di tích, bao sái đồ thờ tự, bài trí, sắp đặt nơi hành lễ thật trang nghiêm. Buổi chiều ngày mùng 8, con cháu các dòng họ, cùng các xóm tiến hành kéo cờ, bắc rạp, hoàn tất công việc chuẩn bị cho chính kỵ. Sáng ngày mùng 9, dân làng tổ chức tế cáo, rước lễ vật dâng lên đức Thánh, cầu mong sức khoẻ, phúc lộc bình an, mưa thuận gió hoà, mùa màng tốt tươi. Buổi chiều, dân làng tổ chức lễ dâng hương và tiến hành tế nữ quan. Ngày mùng 10, 11 dân làng tổ chức thi đấu cờ, lễ tạ, kết thúc kỳ lễ hội.

Song song với những nghi thức tế lễ long trọng, lễ hội đền Đông còn nổi bật với hoạt động thi đấu cờ tướng, hay còn gọi là lễ hội Cờ. Để chọn ra những người tiêu biểu tham gia thi đấu, từ nhiều ngày trước các kỳ thủ trong thôn đã tham gia kỳ thi đấu loại. Ai thắng thì được tham gia thi đấu tại lễ hội. Thành phần tham gia thi đấu không bó buộc là người trong làng, mà mở rộng ra các địa bàn lân cận. Sau khi chọn ra được những kỳ thủ tiêu biểu, ban tổ chức sắp xếp chia đội, đảm bảo số lượng người tham gia đủ trong 2 ngày lễ hội. Để chuẩn bị cho quá trình thi đấu, sáng ngày mùng 9, Ban tổ chức tiến hành dâng hương, dâng lễ vật kính cáo đức Thiên Quan, xin phép được tổ chức lễ hội và rước cờ biển từ trong đền ra đặt trên bàn cờ. Theo quy định của ban tổ chức, mỗi Ván cờ diễn ra trong vòng 45 phút. Nếu hết thời gian 45 phút mà ván cờ vẫn chưa kết thúc thì được chuyển vào bàn nhỏ để tiếp tục thi đấu, đến khi phân thắng thua. Theo danh sách, các kỳ thủ tiến hành thi đấu. Hình thức đấu loại trực tiếp để chọn ra các giải nhất, nhì, ba, tư. Thời gian thi đấu kéo dài trong suốt 2 ngày lễ hội. Buổi chiều ngày 11, Ban tổ chức trao giải đánh cờ, trao cờ lưu niệm văn nghệ và rước cờ biển vào trong đền.

Có thể nói, lễ hội Cờ tướng diễn ra tại di tích đền Đông, làng Đỗ Xá là nét sinh hoạt văn hoá tiêu biểu của người dân thôn Đỗ Xá nói riêng, xã Điền Xá nói chung. Đây chính là điều kiện, là không gian để lưu giữ, bảo tồn những giá trị di sản văn hoá phi vật thể mà cha ông ta sáng tạo, trao truyền cho chúng ta ngày hôm nay.

Bùi Huế-Thế Toàn